«شامد» گامی مناسب برای ساماندهی محتوای دیجیتال / با جدی‌تر شدن بحث شناسنامه‌دار شدن کانال‌های تلگرامی، نام طرح شناسنامه‌دار کردن الکترونیکی محتوای دیجیتال یا «شامد» برای بسیاری از مردم به نامی آشنا تبدیل شد.
برای دیدن لیست رسانه های دارای شامد کلیک کنید
هرچند این طرح پیش از این به منظور ساماندهی محتوای دیجیتال کلید خورده بود و گستره وسیعی از نرم‌افزار تا محتوا را زیر پوشش خود قرار می‌دهد، اما شهرت آن در جامعه به موضوع استفاده از آن برای ساماندهی کانال‌های تلگرامی باز می‌گردد.
در اجرای این طرح که یکی از مصوبات شورای عالی فضای مجازی است، در حال حاضر نقش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی ثبت و احراز هویت کانال‌های تلگرامی مشخص شده و هنوز خبری از جزییات آن نیست، اما به نظر می‌رسد به زودی پای پلیس فتا به عنوان مقام قضایی پیگیر نیز به این طرح باز شود. حالا در جدیدترین مرحله شامد متولیان امر، شناسنامه‌دار شدن کانال‌های تلگرامی را یک الزام می‌دانند و با آنکه به تازگی کلید خورده، تاکنون از ۱۱ هزار کانال داخلی بالای ۵ هزار کاربر، حدود ۲ هزار کانال به ثبت رسیده‌اند.
نیمه نخست آذر سال جاری سیدرضا صالحی امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و عضو شورای عالی فضای مجازی از تصمیم‌گیری شورای عالی فضای مجازی برای مدیریت شبکه‌های اجتماعی خبر داد.
در ادامه انتشار این خبر محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات جزییات بیشتری را منتشر کرد و گفت: «در آخرین جلسه شورای عالی فضای مجازی پیشنهادی مطرح شد مبنی بر اینکه کسانی که دارای کانال‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی با تعداد اعضای قابل‌توجه هستند، باید احراز هویت شوند. این موضوع به این دلیل است که فعالیت‌های خبری و اطلاع‌رسانی در این کانال‌ها باید مورد استناد باشد تا مردم بتوانند به آنها اعتماد کنند. بر این اساس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول شد تا در مدت یک ماه کمیته‌ای تشکیل داده و برای ساماندهی این شبکه‌ها آیین‌نامه تدوین کند. »
این طرح کمی بعد با نام شامد دهان به دهان گشت و اعلام شد تمامی کانال‌های تلگرامی باید نسبت به ثبت خود در سامانه‌ای که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تدارک دیده شده اقدام کنند، در غیراین‌صورت در مراحل بعدی با برخوردهای قضایی مواجه خواهند شد.
شامد چیست؟
شامد یا همان شناسنامه‌دار کردن الکترونیکی محتوای دیجیتال طرحی است که در ابتدا به عنوان راهی برای ساماندهی پیامک‌های انبوه در مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح شد و پس از آن به راهی برای ساماندهی کل محتواهای دیجیتال از نرم افزار گرفته تا محتوا و حالا هم کانال‌های تلگرامی تبدیل شده است.
بنا برآنچه متولیان امر می‌گویند برای ثبت مشخصات هر محتوای دیجیتال و گرفتن شامد تنها ۳ دقیقه زمان نیاز است، با این حال در مرحله پس از ثبت نیز هرچند هنوز جزییات این مصوبه منتشر نشده و اطلاع دقیقی از مراحل بعد و چگونگی نحوه و شدت برخوردها در دست نیست، اما به نظر می‌رسد اداره امور و چگونگی نظارت بر محتوا در گام نخست به مردم به عنوان مخاطبان محتوا و پس از آن به طور احتمالی به پلیس فتای ناجا به عنوان متولی تامین امنیت در فضای مجازی سپرده خواهد شد.
مرتضی موسویان، رییس معاونت فناوری و مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معتقد است دولت با راه‌اندازی سامانه شامد برای احراز هویت صاحبان کانال‌های دارای بیش از ۵ هزار کاربر، به دنبال بستن شبکه‌های اجتماعی خارجی نیست بلکه حاکمیت با راه‌اندازی این سامانه به دنبال استفاده مفید از شبکه‌های اجتماعی داخلی و خارجی و ممانعت از کلاهبرداری و اشاعه ناهنجاری‌های اجتماعی است.
همه چیز در گرو چگونگی اجرا
حمیدرضا همتی درباره اجرایی شدن طرح شناسنامه‌دار کردن الکترونیکی محتوای دیجیتال در سطح کانال‌های تلگرامی اظهارکرد: «مشاهده بازخورد مثبت طرح شناسنامه‌دار کردن الکترونیکی محتوای دیجیتال در هر بخشی از فضای مجازی وابسته به نحوه اجرای آن است.»
وی در ادامه صحبت‌هایش تاکید کرد: درحال حاضر ۸ درصد مجموع محتوای تولید شده در دنیا، محتوای فارسی است و از نظر رتبه‌بندی این زبان رتبه چهارم دنیا را در حوزه تولید محتوا به خود اختصاص داده است.»
رئیس کانون توسعه‌دهندگان فضای مجازی همچنین گفت: «از سوی دیگر می‌بینیم محتوای فارسی به یکی از موضوعات مهم فرهنگی تبدیل شده اما با این حال در چند سال گذشته با چالشی مواجه شده‌ایم مبنی بر اینکه با وجود اهمیت این حوزه، اقدام جدی و موثری از سوی روابط عمومی‌ها انجام نشده و بیشتر محتواها به جای تولید شدن، کپی و بدون مطالعه و دقت منتشر می‌شوند.»
آموزش مراحل ثبت کانال تلگرام در سامانه وزارت ارشاد (دریافت کد شامد)
براساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی مبنی بر نظارت دقیق تر بر محتوای پیام رسان تلگرام، صاحبان کلیه کانال های تلگرام دارای بیش از ۵ هزار نفر عضو موظف هستند که هویت خود را در سامانه «ساماندهی» وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ثبت برسانند. نحوه ی این ثبت نام به چه شکل می باشد؟
به گزارش کلیک، از این پس احتمالا ادامه کار بسیاری از کانال های تلگرام بدون ثبت رسمی در سامانه وزارت ارشاد امکان پذیر نیست و باید این کانال ها ثبت رسمی شوند،صاحبان کانال های دارای بیش از ۵ هزار عضو لازم است از تاریخ ۷ بهمن لغایت ۷ اسفند ۱۳۹۵ نسبت به احراز هویت کانال خود در وبسایت «ساماندهی» وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام کنند. با این روند از این پس ادامه فعالیت کانال های پرجمعیت تلگرامی بدون دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی غیر ممکن خواهد بود.
مرتضی موسویان، رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اذعان داشته تا این لحظه ۱۱ هزار و ۱۰ کانال تلگرامی با بیش از ۵ هزار کاربر شناسایی شده که گردانندگان آن ها ملزم به ثبت اطلاعات خود در این سامانه هستند.
اما چگونه می توان کانال های تلگرام را در سامانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ثبت برسانیم؟ با این آموزش مراحل گام به گام آن را خواهید آموخت.
۱- ابتدا برای ثبت نام وارد وبسایت samandehi.ir شوید. پس از ورود به ویسایت لینک از گوشه بالا و سمت راست صفحه روی نوشته قرمز رنگ «ثبت نام و ثبت رسانه» کلیک کنید. مدارک مورد نیاز برای تکمیل ثبت نام در این قسمت شامل شماره تلفن همراه و کد ملی خود را هم وارد نمایید.
در این مرحله کد ملی وارد شده بلافاصله با مشخصات تان در سامانه ثبت احوال کشور مقایسه شده و در صورت درست بودن، تأیید می گردد.
۲- در این مرحله هویت شما به عنوان صاحب کانال در سامانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ثبت رسیده. حالا نوبت آن است که اطلاعات کانال را وارد کنید. وارد قسمت «افزودن رسانه بر خط» شده و در قسمت نوع رسانه «کانال تلگرام» را برگزینید.
سپس در فیلدهای خالی به ترتیب عنوان کانال و شناسه کانال (بدون نوشتن @) را وارد نمایید.
۳- بعد آن که اطلاعات کانال تان را وارد کردید، باید به سامانه وقت بدهید که پس از بررسی محتوا آن را از نظر فنی تأیید کند. جهت ارائه درخواست بررسی فنی، روی گزینه «انجام تأییدیه فنی» اشاره کنید.
۴- این مرحله، مرحله ی اصلی ثبت کانال است . پس از فشردن دکمه انجام تأییدیه فنی، صفحه ای نمایان شده و یک کُد مخصوص در اختیارتان قرار می گیرد. کد مذکور باید چنین شکلی داشته باشد: عدد هشت رقمی-اسم کانال-verify.
برای تأیید کانال ارائه این کد ضروری است.
۵- در مرحله ی بعدی شما باید این کد را به یک ربات تلگرامی ارائه کنید؛ رباتی طراحی شده توسط سامانه ساماندهی به نام iransamandehibot@ که می بایست آن را برای مدتی کوتاه به عنوان یکی از ادمین های کانال تان معرفی کنید.
برای این کار باید در تنظیمات کانال iransamandehibot را به عنوان ادمین معرفی کرده و سپس دکمه استارت را بزنید. اینجا ربات از شما کدی که در مرحله قبلی دریافت کرده اید را طلب می کند. کد را وارد کرده و منتظر تأیید بنشینید.
۶- در این مرحله تأیید بلافاصله انجام می شود، و ربات هم به طور خودکار از لیست ادمین ها حذف خواهد شد.، کانال شما در این مرحله با موفقیت به ثبت رسیده است. حالا باید پیغامی مشابه تصویر پایین ببینید:
در نهایت این سامانه کدی را هم به عنوان شاهد در اختیار کانال ها قرار می دهد و ادمین ها می توانند با قرار دادن لینک دریافتی از سامانه، مخاطبین را از ثبت شدن کانال آگاه کنند.
علت اجرای این کار از نقطه نظر مسئولین دولتی به ااین علت است که قانونی بودن این کانال ها می تواند جلوی بسیاری از کلاه برداری ها، اقدامات غیر قانونی و اشاعه فحشا در محیط این پیام رسان محبوب را گرفته و اعتماد به عملکرد کانال ها را برای مردم آسان تر کند.
ولی سوالی که مطرح می شود این است که سرنوشت کانال هایی که تا مهلت تعیین شده برای ثبت رسمی اقدام نکنند چیست؟ در صورتی که قرار باشد الگوی ساماندهی سایت های اینترنتی در تلگرام نیز دنبال شود، یقینا کانال های غیر اخلاقی و حاوی محتوای مجرمانه نیز می بایست مسدود گردند.
اما این سوال مطرح می شود که آیا انجام این کار از لحاظ فنی شدنی است؟ اگر پاسخ مسئولین به این سوال مثبت است، پس چرا تا کنون کانال های تلگرامی حاوی محتوای غیر اخلاقی مسدود نشده اند؟
در هر صورت باید منتظر ماند و دید که آیا این افزایش فشار و نظارت بر کانال ها در نهایت نتیجه مثبتی در پی خواهد داشت یا بالعکس، کاربران ایرانی را از فعالیت در محیط تلگرام دلسرد کرده و آن ها را برای مهاجرت به پیام رسان های دیگر تشویق خواهد کرد.
چجوری میتوان یک کد شامد کانالی را استعلام کرد و اطمینان پیدا کرد که واقعیت دارد این کد؟